در این بخش بصورت کامل جزییات و اجرای خطوط و شبکه فاضلاب شهری شرح داده شده است .
- تعریف خطوط فاضلاب
- اجزای خطوط فاضلاب
- لوله‌ها
- شیب لوله های فاضلاب
- دسته بندی لوله‌ها
- تقسیم بندی از لحاظ جنس
- تقسیم بندی از لحاظ سایز
- منهول‌ها manhole
لوله فاضلابلوله کشی خطوط فاضلاب ، خطوط فاضلاب شهری
تعریف خطوط فاضلاب
خطوط فاضلاب به شبکه لوله کشی و جمع آوری و حمل فاضلاب از انشعاب منازل به تصفیه خانه گفته می شود.
اجرای خطوط و شبکه فاضلاب
خطوط فاضلاب تشکیل شده است از :
لوله های حمل فاضلاب
منهول‌های manhole فاضلاب (دریچه‌ها و اتاقک های بازدید)
لوله های حمل فاضلاب
لوله‌ها فاضلاب را از هر انشعاب فاضلاب گرفته و تا تصفیه خانه حمل می کند . این عمل حمل فاضلاب کاملا بصورت ثقلی ( محل با سر خوردن به وسیله وزن خود سیال در لوله که سیال در اینجا فاضلاب می باشد ) انجام می شود و هیچ گونه پمپ یا مکنده ای در عمل حمل فاضلاب دخیل نمی باشد . و این شبکه با دقیقترین شیب و اجرای ممکن طراحی می گردد به صورتی که در شهر تهران تمام فاضلاب از شمالی‌ترین نقطه شهر به تصفیه خانه‌ها در جنوب شهر تهران منتقل می گردند .
شیب این لوله‌ها بین ۱ الی ۳ درصد می باشد البته شیب مناسب و بهینه عدد ۲ درصد است.
لوله‌ها از نظر جنس و سایز لوله‌ها دسته های متفاوتی دارند.
تقسیم بندی از نظر جنس لوله‌ها
لوله های فاضلاب بعلت خورندگی بالای فاضلاب و عمق بالای نصب آنها در زیر زمین ( این عمق باعث می شود فشار خاک بشدت در لوله‌ها اثر کند ) نمی تواند از هر جنسی باشد اصولا لوله های قدیمی از جنس بتن ، چدن و آزبست می باشند .
اما در شبکه های جدید از لوله های پلی اتیلن با رویه موج دار جهت افزایش مقاومت استفاده می گردد.
انواع لوله های فاضلاب
تقسیم بندی از لحاظ سایز لوله های فاضلاب
سایز لوله های شبکه فاضلاب از ۲۰۰ میلی متر تا اقطار خیلی بالاتر می باشد . اما طی قوانین جدید لوله های شبکه فاضلاب نباید با قطر کمتر از ۲۵۰ میلی متر اجرا گردند .
به لوله‌ها از قطر ۲۰۰ لی ۴۰۰ میلی متر را خطوط فرعی و خطوط از ۴۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی متر را خطوط اصلی و از خطوط ۱۰۰۰ میلی متر به بالاتر را خطوط انتقال می نامند .
به طور کلی انشعابات فاضلاب به خطوط فرعی وصل می باشند و از جمع شدن چند خط فرعی شبکه اصلی تشکیل می شود . و از هم درآمیختن خطوط اصلی خطوط انتقال تشکیل می گردند.
منهول فاضلاب
منهول manhole
منهول ، (اتاقک آدم رو) یا اتاقک بازدید : به اتاقچه‌هایی در زیر زمین گفته می شود که دسترسی کارشناسان و ماموران رفع گرفتگی ، بازدید و رفع مشکلات شبکه را به لوله های فاضلاب می دهد.
این مشکلات شامل گرفتگی لوله‌ها ، دو پهن شدن لوله های فاضلاب ، دو پهن شدن لوله‌ها و نفوذ ریشه گیاهان در شبکه می باشند.
منهول‌ها را در فواصل خواص و در محل تجمیع لوله های فاضلاب و در زمان تغییر مسیر لوله‌ها اجرا می کنند.
منهول‌های فاضلاب از ۵ قسمت تشکیل شده‌اند .
طوقه و دریچه
تیپر taper
بدنه منهول
پاشنه و جوی منهول
پله یا نردبان
طوقه و دریچه
طوقه و دریچه
طوقه و دریچه کار شده در کشورمان در سیستم فاضلاب از انواع گرد بوده که قطر آنها بین ۵۶ الی ۶۹ سانتی متر می باشد. معیار مقاومت و اندازه آن بر مبنای استاندارد D400 می باشد. ( این استاندارد دریچه‌هایی با مقاومت ۴۰ تن بار را مجاز می داند)
جنس دریچه‌ها از نوع : چدن ، چدن بتن ، فایبرگلاس ، بتن کامپوزیت می باشند.
نکته : جنس چدنی این دریچه‌ها بهترین جوابگویی را داشته است اما بعلت گران بودن چدن و احتمال بالای سرقت آن سعی در استفاده از انواع دیگر دریچه‌ها می شود.
تیپر taper
تیپر به قسمت کوچک کننده دهانه منهول گفته می شود تا عرض بزرگ منهول را در کف که حدود ۱۲۰الی ۱۱۰ سانتی متر در حالت عادی می باشد را در بالا به ۶۰ الی ۷۰ سانتی متر برساند.
تیپر فاضلاب
به قسمت مخلوطی بالای منهول تیپر می گویند
بدنه منهول
بدنه منهول های فاضلاب اصولا از جنس :
بتن مسلح
پلی اتیلن
آجر می باشد. بدنه ساختار بزرگی از منهول را تشکیل می دهد.
پاشنه و جوی
در کف منهول به علت پخش نشدن فاضلاب و هدایت فاضلاب از لوله ورودی به لوله خروجی جوی در کف منهول اجرا می کنند . که به قسمت روان کننده فاضلاب جوی و قسمت خشک کف منهول را پاشنه می نامند.
به قسمت وسط که در آن آب روان است جوی می گویند.پله
پله یا نردبان : برای ورود و خروج افراد به داخل منهول‌ها از نردبانهای ثابت به دیواره استفاده می شود.
در این تصویر پله های نصب شده در منهول را می بینیمشبکه های فاضلاب به شدت نیاز به بررسی و بازدید دوره ای دارند و در صورت هر گونه گرفتگی باید به سرعت برای رفع عیب آن اقدام نمود.
این مقاله توسط گروه مهندسین شهر آب جهت افزایش اطلاعات شما تهیه شده . هرگونه سوال و کمک در این زمینه را با این گروه درمیان بگذارید .
منابع :
گروه مهندسین سازه های شهر آب
wikipedia
